شاهنشاهی ایران، پیروزی عرب‌ها و فرجام شناختی زردشتی

3.5/5 ( ratings)

این کتاب مجموعه‌ای از سه سخنرانی است که توسط مؤسسۀ شرقی ک. ر. کاما در آگوست ۲۰۱۰ م. برگزار شده است.
نخستین سخنرانی با عنوان «شاه مرده است. زنده‌باد بسیاری پادشاهان و ملکه‌ها: شاهنشاهی ساسانیان در آشوب »، به مطالعۀ تاریخ پایان دورۀ ساسانیان از مرگ خسرو دوم در ۶۲۸ م. تا یورش‌های عرب‌های مسلمان به فارس در۶۳۲ م. خواهد پرداخت. این سخنرانی به آشوب‌های پس از مرگ خسرو دوم می‌پردازد و تصویری از پایان تاریخ شاهنشاهی ساسانیان و چگونگی سقوط آنها به دست می‌دهد. دو دهۀ پایانی تاریخ ساسانیان به سه دورۀ ویژه تقسیم شده است: ۱. دورۀ برادرکشی و کاهش یافتن مشروعیت پادشاهی که با پادشاهی قباد دوم و پسرس اردشیر سوم آغاز می‌شود؛ ۲. دورۀ دو دستگی و جدایی ، که دورۀ فرمانروایی بسیاری از شاهان و ملکه‌ها همچون بوران، آزرمیدخت، خسرو سوم، خسرو چهارم، و پیروز است که گاه همزمان حکومت می‌کردند؛ ۳. دورۀ پادشاهی سرگردان که خود این دوره، همزمان با فرمانروایی یزدگرد سوم و فتوح عربهای مسلمان در ایران است.
سخنرانی دوم با عنوان «جنگ، خون و پیروزی: فتح فارس به دست عرب‌های مسلمان»، به داده‌های سکه‌شناختی مورد نیاز برای مطالعۀ فتح فارس و تاریخ آن، و چگونگی فتح فارس به دست عرب‌های مسلمان خواهد پرداخت. فتح اولیۀ فارس کاملاً خونین بود و چون مردم شهرهای فارس نمی‌توانستند با استفاده از نیروی جنگی در برابر عرب‌های مسلمان ایستادگی کنند، بارها دست به شورش می‌زدند. همچنین نشان داده می‌شود تاریخ‌هایی که در متن‌های اسلامی برای فتح فارس آمده است. با داده‌های سکه‌شناختی همخوانی ندارد، و به نظر می‌رسد که فتح فارس و به طور کلی شاهنشاهی ساسانیان به دست عرب‌های مسلمان بسیار طولانی‌تر از آن چیزی است که گزارش می‌شود.
سخنرانی سوم با عنوان «پایداری ایرانیان و خاطره؛ مکاشفۀ زردشتی به عنوان تاریخ» به مطالعۀ ستیزها و شورش‌ها در برابر فتح ایران به دست عرب‌های مسلمان و سازش‌هایی که سرانجام بین فاتحان و شکست خوردگان به وجود آمد، خواهد پرداخت. همچنین فعالیت‌های حکام مستقل محلی و دیگر مدعیان همچون شورشیان عرب مسلمان و فرقه‌های مذهبی گوناگون برای در دست گرفتن قدرت در استان فارس مطالعه خواهد شد. سرانجام این سخنرانی می‌کوشد نشان دهد که چگونه مردمان زردشتی فارس گرفتاری‌های خود را نتیجۀ شکست سیاسی و سازش می‌دیدند. این موضوع با نگریستن به ادبیات آخرالزمانی زردشتیان که دیدگاه همگانی را دربارۀ رخدادهای سیاسی سده‌های هشتم و نهم به دست می‌دهند، روشن خواهد شد. همچنین این متن‌ها آخرین کوشش ساسانیان را برای پس گرفتن ایرانشهر از دست عرب‌های مسلمان بازتاب می‌دهند.