Czas i śmierć: Antologia czeskich opowiadań grozy z XIX i początków XX wieku

3.3/5 ( ratings)

Antologia czeskich opowiadań grozy z XIX i początków XX wieku
Czeska literatura grozy na naszym rynku jest zjawiskiem dość egzotycznym. Wielka to szkoda, bo okazuje się, że nasi południowi sąsiedzi potrafią tworzyć klimat horroru z wielkim kunsztem i gracją ani odrobinę nieustępującą zachodnim mistrzom gatunku.
Autor opracowania przedstawia nam trzydzieści jeden tekstów autorstwa czeskich pisarzy. Zbiór składa się z sześciu części, każda zamknięta w tematycznych ramach. Co czeka nas na kartach tego zbioru opowiadań? Część Pod naporem mroku otwiera utwór Josefa Kolára pt.: "Pod Czerwonym Smokiem" - opowieść o przeklętym pokoju w miejskiej oberży. Kto w nim zamieszka - po krótkim czasie kończy jako samobójczy wisielec na szyldzie karczmy. Chwilę później przenosimy się Japonii , by poznać historię samuraja, który nie potrafił pogodzić się z przegraną. W kolejnym utworze mamy do czynienia z siłą sugestii i strachu. W opowiadaniu "Piotr" Josef Müldner z powodzeniem przekonuje nas, że wystarczy się bać, by śmierć odnalazła nas sama... Na przekór odwiecznemu porządkowi żywiołów zaczyna klaustrofobiczna "Żelazna koszula" Václava Krameriusa. Autor wręcz wciska nas w postać swojego bohatera - zamkniętego w szatańskiej maszynie, której ściany nieustannie się zacieśniają, z każdym dniem przybliżając nieuchronną śmierć więźnia. Kolejny utwór - "Dom Fausta" Aloisa Jiráska opowiada historię domu słynnego średniowiecznego maga, który zaprzedał duszę diabłu. Opuszczone domostwo przypadkiem odwiedza ubogi student i zaraz też w nim zamieszkuje, jednocześnie oddając się pod opiekę wcześniejszego właściciela. "Skamieniali ludzie" Emanuela z Lešehradu - jedno z opowiadań tego zbioru, które na bardzo długo zostają w pamięci. Historia rzeźbiarza, który doszedł do perfekcji w oddawaniu w swych dziełach realizmu cierpienia postaci. Jego rzeźby zdają się być dopiero co zastygłe, wyrwane z życia, a tajemnica kunsztu artysty zawiera się w starych zapiskach średniowiecznych alchemików. Przekroczywszy granice czasu. Rozdział zaczyna "Czas i śmierć" Ladislava Klímy - opowieść o wędrówce bohatera i spotkaniach z jedynym w swym rodzaju rodzeństwem - Czasem i Śmiercią. Z kolei "Bransoleta królowej" Emanuela z Lešehradu opowiada o poszukiwaniach tajemniczego klejnotu - talizmanu rodów królewskich Francji, który niegdyś należał podobno do samej królowej Kleopatry. Gdybym był tylko twoim snem. Rozdział zdominowany przez teksty Jakuba Demla. Historie na pograniczu rzeczywistości i ułudy, często zabierające nas w mistyczny świat majaków i bogatej wyobraźni. Zajrzawszy z bliska w twarz śmierci. Ta część antologii zaczyna się naprawdę mocnym tekstem - mowa o opowiadaniu Josefa Šlejhara pt.: "Skąpiec". Tytułowy bohater zrobi wszystko, by tylko ocalić swój dobytek przed zbliżającą się zarazą. Nie zawaha się i nie cofnie przed niczym... "Anioł śmierci" Josefa Müldnera to z kolei ciekawa rozmowa bohaterki ze Śmiercią. I nie uleczy się boleść serca mego. Część ostatnia, zawierająca opowieści łączące grozę i miłość - tą niespełnioną lub straconą - w każdym razie nieszczęśliwą. "Kościotrup pod podłogą" Václava Krameriusa, "Pusty fotel" Karela z Semčic, czy "Helena Marna" Ladislava Klímy - każdy z tych tekstów niesie ze sobą miłość, smutek i grozę - połączone w naprawdę smakowity sposób.
Zdawać by się mogło, że wydarzenia poszczególnych opowieści rozgrywać się będą w Czechach, tymczasem kolejne opowiadania noszą nas po całej Europie, zatrzymując się we Włoszech, we Francji, albo w Niemczech, nie omijając oczywiście ojczyzny autorów tekstów. W pewnym momencie wędrujemy nawet do Japonii z czasów świetności samurajów. Także tematyka jest różnorodna, bo obok dobrze znanych opowieści o duchach znajdujemy też wnikliwe studia ludzkiego okrucieństwa, urojenia, potwory, czy senne majaki. O ile Czechy znane są z dobrej literatury - to nie spodziewałem się, że czesi zaskoczą mnie opowieściami grozy na tak wysokim poziomie. "Czas i śmierć" to wyjątkowa pozycja na naszym rynku horroru. Rzadko zdarza się trafić na antologię pochodzącą z naszej części Europy, przepełnioną tekstami o tak umiejętnie zbudowanym klimacie, charakteryzującymi się bogatym, plastycznym językiem i niebanalnymi pomysłami na fabułę. Nie znajdziemy tu co prawda "mocnej" grozy i pewnie część czytelników będzie narzekała, że to tylko lekki horror... Warto jednak zagłębić się w kartach tej książki - bo drugiej szansy na tak przyjemną lekturę możecie nie mieć przez długi czas.