Konuşmalar, 1945-1950, Çağdaş Türk Edebiyatının Kıyıcığında 1956-1960

0/5 ( ratings)

Son yıllarda ozanlarımız birkaç yoldan ilerleyerek Türk edebiyatına yararlı oluyorlar. Bu çığırlardan birini temsil eden Orhan Veli, Garip adıyla küçük bir kitap yayınlayarak bunda kendi şiirleriyle birlikte en yakın iki sanat arkadaşı Oktay Rıfat ve Melih Cevdet'in şiirlerini topladı. Ayrıca kitabın başına eklediği "Şiir hakkında düşünceler", bu arkadaşların paylaştığı sanat görüşünün de özünü veriyor... Bu kalem denemesinde Orhan Veli şu düşünceler üstünde durmaktadır: Şiir "yani söz söyleme sanatı" yüzyılların geçişiyle tabii ve günlük konuşma türünden ayrılmıştır. Ama şiirle sıkı fıkılık, insanı bu ayrılığın farkına vardırmamaktadır, hatta o "şiiri kendine öğretilen şartlar içinde aradığından, bir tabiileşme arzusunun mahsulü olan eserleri hayretle karşılayacaktır". İnsanın alışa geldiği bu yapma koşullar ölçü ve uyak ile söz ve anlam sanatlarıdır. Bu öğelerden kurulan eski şiir "bugüne kadar burjuvazinin malı olmaktan, yüksek sanayi devriminin başlamasından evvel de dinin, feodal zümrenin köleliğini yapmaktan başka hiçbir işe yaramamıştır". Oysa bugün bir azınlığa değil, dünyayı dolduran insanların beğenisine seslenen bir şiir yaratmak gerektir. "Yeni bir zevke ancak yeni yollarla ve yeni vasıtalarla varılır." Her sanat dalı için bu araçlar aynıdır. Şiire gelince, "bütün hususiyeti edasında olan bir söz sanandır. Yani tamamıyla manadan ibarettir". Böyle olduğu içindir ki, tasvir de şiir için bir araç sağlasa bile, pek gerekli değildir. Yeni şiirin istediği Bu fazlalık1ardan sıyrılmak, edebiyatın sınırlarını genişletmektir. Kitabın sahipleri "bu hududu azami derecede genişletmek, daha doğrusu şiiri huduttan kurtarmak bize nasip oldu" diyor ve bu sınırsızlığın özellikle "safiyet ve besaleti" ile sağlanacağını söylüyorlar. "Safiyet ve besaleti çocukluk hatıralarımızda aynı zenginlik aynı giriftlik ve tecride karşı duyulan aynı düşmanlıkla buluruz." Ancak bu anıların harekete gelişi bir cezbe ile değil, bir "ruhi otomatizm" iledir ve şiirin amacı da bu anılan dia çıkar...